چاپ بنر

1. کار بردی: در این روند انسان اصلی ترین نقش را ایفا می کند و این عمده ترین تفاوت دستگاه چاپ دستی با روش ها ی چاپ صنعتی است. چون در چاپ دستی تمام مراحل اعم از ساخت و آماده سازی لوحهء چاپی و انتقال طرح و مراحل تکثیر کاملا توسط انسان انجام می گیرد .

2. هنری: در چاپ هنری بر خلاف نوع کاربردی آن سفارش دهنده معمولا وجود ندارد و هنرمند به صورت مستقل به خلق اثر هنری خود می پردازد .

تقسیمات کلی چاپ دستی :

بطور کلی روند چاپ از نظر تکنالوژی به سه شکل امکان پذیر است :

1. 1 برجسته( مانند حکاکی روی چوپ و لینو لئوم)

2. گود ( مانند حکاکی بر روی فلز)

3. مسطح (مانند سیلک اسکرین)

هریک از این روش ها علاوه بر دستگاه چاپ دستی در چاپ های صنعتی نیز به کار می رود. که در فرصت های بعدی به تفکیک هرکدام توضیحاتی عملی و کاربردی داده می شود. در ا?ن شماره مجله چاپ دستی سیلک را مورد بحث قرار می دهیم .

چاپ سیلک اسکرین

چرا هنوز با توجه به این همه روش چاپ همچنان چاپ سیلک استفاده میشود؟

1. چون در هیچ روش چاپی نمی توان به اندازه چاپ سیلک مرکب بر روی کار منتقل کرد . در موارد گوناگون لازم است که چاپ با مقادیر زیاد مرکب انجام گیرد بطور مثال حروف برگردان یا لتراست با چاپ سیلک ساخته میشود به دلیل متخلخل و جاذب بودن که برای چاپ نیاز به مرکب زیادی دارند بنابر این چاپ سیلک جزء بهترین گزینه ها در این مورد است . در سطوحی که زمینه کار آغشته به رنگ است و بایستی رنگ پوششی قوی روی کار اجرا شود مانند لیبل هایی که روی موتور سیکلت و امثال آن چسبانده میشود چاپ سیلک تقریبا تنها راه حل است .از چاپ سیلک در صنایع چینی و کاشی هم بطور وسیع استفاده می شود. در صنایع برای چسب اندود کردن مقاطعی از سطوح استفاده میشود . و یا گاها موادی با خاصیت لاستیکی بر روی سطوح منتقل می کنند تا بعد از خشک شدن نقش لاستیک آب بندی را ما بین دو قطعه انجام دهد. بعد از چاپ روی کاغذ و سایر سطوح را بوسیله دستگاه چاپ سیلک از ماده شفافی (ورنی) پوشش میدهند تا جلوه زیبایی به کار چاپی بدهد. این موارد و بسیاری دیگر فقط به دلیل قشر زیاد مرکبی است که میشود با روش چاپ سیلک منتقل کرد .

2. اما دلیل مهم دیگر محبوبیت چاپ سیلک در سادگی استفاده از آن است که در تیراژهای پایین و غیر صنعتی نیاز به ماشین آلات ندارد و هر کسی با چند ساعت کار و صرف چند هزار افغان? می تواند بصورت تخن?ک? از این روش چاپی استفاده کند. در این روش چاپ اغلب موارد کلیشه در مطبعه ساخته می شود و نیاز به مراجعه به کارگاه جداگانه ای برای سفارش ساخت نیست .

3. کاربرد دیگر چاپ سیلک برای چاپ سطوح خیلی بزرگ است. که اکثر موارد طولی بیشتر از چند متر با عرض بیشتر از یک متر دارند .

4. مورد بعدی محبوبیت چاپ سیلک قابلیت چند بار استفاده از جالی سیلک است بطوری که بعد از اتمام یک پروژه چاپی میشود جالی را پترول کرده و طرح کار بعدی را روی آن نقش کرد .

در این نوشته به گونه ای مختصر آموزش سیلک تقدیم علاقه مندان می گردد؛ از لحاظ قیمت کار سیلک بسیار اقتصادی و با حد اقل سرمایه قابل فعالیت می باشد.اکثر مشاغل که امروز وجود دارد شروع کار با چند لگ افغانی هزینه است اما برای چاپ سیلک با 10 تالی 20 هزار افغانی امکان راه اندازی یک گارگاه وجود دارد مواد لازم تمام و کمال یافت میشود .

وسایل مورد نیاز :

1- صفحه کار(اسکرین)

2- گیره

3- میز کار

4- قالب یا چهارچوب

5- جال ?

6- کاردک یااسکویجی

7- دوا

8- ریتاردر

9- پاک کننده ها

10- رنگ ها

11- میز نور

12- طرح

13- خشک کن

14- چاپ

15- موارد کاربرد چاپ سیلک

16- عیوب احتمالی در چاپ سیلک

با توجه به مشخصات اصلی هریک از روشهای چاپی میتوان آنها را به چند گروه کلی دستهبندی کرد

گروه اول : شناخته شده ترین دسته بندیها به این صورت است: دستگاه چاپ برجسته، چاپ صاف (افست)، چاپ گود، چاپ سیلک اسکرین و چاپ غیر تماسی .

گروه دوم : در برخی منابع تقسیمات دیگری نیز ذکر شده است، مانند چاپ لترپرس، چاپ افست، چاپ هلیوگراور، چاپ فلکسوگرافی و چاپ سیلک اسکرین یا سری گرافی

گروه سوم : یک دسته بندی منطقی دیگری هم میتواند به این صورت باشد: چاپ مستقیم، چاپ غیر مستقیم و دستگاه چاپ غیر تماسی. برای سهولت در تفهیم، دستهبندی اخیر را مورد بررسی قرار میدهیم. در این بررسی هریک از شیوههای چاپ مستقیم، غیر مستقیم و غیر تماسی به طور بسیار خالصه با ارائه تصاویر شماتیکی معرفی میشوند. سپس چاپ برجسته به شیوه لترپرس به میزان بیشتری توضیح داده خواهد شد. سایر روشهای چاپی نیز در فصول دیگر کتاب به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. چاپ مستقیم در این روش سطح چاپ شونده مستقیماً با فرم چاپ (مجموعه حروف، کلیشه و گراور) تماس پیدا میکند .

مراحل اجرای چاپ روش مستقیم برای چاپهای برجسته و گود

مراحل کار: برای چاپ ابتدا از روی اصل خبر بایستی فیلم تهیه شود. این فیلم نگاتیو )منفی) و خوانا میباشد. سپس از روی آن فرم چاپی به صورت پوزتیو(مثبت) و ناخوانا تهیه میشود. حال از روی فرم تهیه شده، کار چاپ شده به صورت خوانا به دست میآید. در مورد دستگاه چاپ سیلکاسکرین پس از تهیه فیلم میتوان بالفاصله عمل چاپ را انجام داد. زیرا این مرحله کار برای ما به عنوان فرم چاپ )شابلون یا قالب( محسوب میشود. در نتیجه شماره حذف میگردد. روشهای چاپی که در این طبقهبندی جزء چاپهای مستقیم محسوب میشوند، عبارتند از :

چاپ گود:

در این روش، چاپ به دو صورت امکانپذیر است. الف: دستی، ب: مکانیکی )راکلی یا تیغهای(

چاپ گود دستی:

مراحل اجرای چاپ گود در شکل به اختصار نشان داده شده است. مقطع عرضی فرم (پلیت)چاپی بدون مرکب است. فرم مرکبی شده است. در شماره مرکب اضافی توسط تیغه (راکل) پاک میشود. در شماره توسط فشار زیاد پرس، مرکب از گودیها به کاغذ منتقل و عمل چاپ انجام میشود؛ مانند چاپ با روش حکاکی های دستی فوالدی و مسی

سمت چپ: فرم گود، کاغذ چاپ شده، سیلندر فشار

سمت راست: فرم چاپی، کاغذ چاپ شده

مراحل چاپ گود دستی

چاپ گود مکانیکی:

در این شیوه که به نام هلیوگراور نیز معروف است، فرم چاپی روی سیلندر مسی به روش شیمیایی حکاکی و سپس آب فلزکاری میشود )آب کُرم(. این چاپ را به سبب استفاده از تیغه پاککننده مرکب از روی سیلندر، چاپ گود راکلی یا چاپ گود ترامه نیز نامیدهاند. شیوه دیگر چاپ گود به نام اینتاگلیو میباشد. چاپ گود راکلی را در حال اجرا نشان میدهد

چاپ فتواستنسیل:

مکانیسم فتواستنسیل مانند چاپ اسکرین میباشد و مرکب از روزنههای استنسیل مستقیماً به سطح چاپشونده (کاغذ) میرسد

چاپ برجسته به شیوه فلکسوگرافی: این روش چاپی به نام چاپ آنیلین به مفهوم چاپ از روی الستیک هم نامیده میشود. در امریکا به این چاپ، چاپ فلکسو میگویند. در شکل ۱-۶ تصویر شماتیک چاپ فلکسو را میبینید .

واحد چاپ سیستم افست

چاپ دیجیتال:

در این سیستم متن و تصویر مستقیماً از کامپیوتر و از بخش طراحی به دستگاه چاپ ارسال شده و زینک مورد نیاز در خود دستگاه بدون نیاز به پروسسور جداگانه(دستگاه ثبتکننده مطالب روی زینک) به روی زینک منتقل شده و سیستم آماده چاپ میگردد

چاپ بالشتکی:

با این روش چاپی میتوان روی هر ماده و با هر شکلی )سطوح تخت تا سطوح نامنظم و غیر هندسی( چاپ کرد. مواد چاپشونده میتواند اشیای مختلف مانند خودکار، فندک، لوازم منزل و آشپزخانه، لیوان، لوازم صوتی و تصویری، مانند نوار کاست و… باشد. چاپ بالشتکی کاربرد گستردهای در دستگاه چاپ اشیای قطعات مصرفی و صنعتی دارد .

فرایند چاپ:

ابتدا کلیشهای از روی طرح اصلی تهیه میشود. حروف و تصاویر روی کلیشه حکاکی و گود میشوند. در ادامه مرکب توسط تیغه روی کلیشه منتقل شده و نقاط دارای تصویر یا متن مرکبدار میشود. سپس بالشتک )پد( سیلیکونی با فشار کنترل شده، روی کلیشه فشرده و به این ترتیب کلیشه به روی بالشتک منتقل میشود. در مرحله بعد بالشتک به روی سطح چاپشونده حرکت کرده و تصویر را روی آن منتقل میکند. کلیشه چاپی از جنس پلیمر و یا استیل ساخته میشود .

چاپ غیر تماسی

در این روش سطح چاپشونده(کاغذ) نه با فرم چاپ و نه با واسطهای در تماس است، بلکه با مکانیسمهای دیگری مانند الکتریسیته ساکن و یا پاشیدن جوهر به صورت هدایت شده عمل چاپ انجام میشود. فتوکپی، پرینتر و جوهر افشان نمونههای این نوع دستگاه چاپ هستند. چاپ غیر تماسی بیشتر در ماشینهای اداری کاربرد دارد. در این روش با استفاده از خاصیت الکتریسیته ساکن و جذب مرکب از تونر، در قسمتهای باردار عمل چاپ صورت میگیرد .

در ۱۴۵۲ ، گوتنبرگ آلمانی به اید‌هٔ چاپ متحرک تحقق بخشید. وی در کارگاهش فن‌آوری ساخت ورق، جوهر با پایهٔ روغنی و پرس را برای چاپ یک کتاب گرد هم آورد و دستگاه چاپ را اختراع کرد. در واقع او فن‌آوری‌هایی را که سال‌ها قبل برایشان فکر و تلاش شده بود، به ثمر رساند. گوتنبرگ، چاپگر آلمانی، نخستین کسی بود که برای هر حرف، قطعهٔ فلزی جداگانه‌ای درنظر گرفت. وی قطعه‌ها را برای ترکیب کلمات مناسب کنار هم قرار داد، بر آنها مرکب مالید، و بر ورق‌های کاغذ فشرد و به این ترتیب چاپ نوین را ایجاد کرد. وی حروف را ابتدا از جنس چوب، سپس از سرب، و بعدها از آلیاژ سرب، قلع، و آنتیموان ساخت وی نسبت فلزات آلیاژ را به گونه‌ای انتخاب کرد که حروف بیش از حد سخت و نرم نباشند .

گوتنبرگ روزانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ برگ چاپ می‌کرد. نخستین کتابی که او به این شکل پدید آورد کتاب مقدس ۴۲ سطری بود. کتاب‌هایی که در آن زمان به‌چاپ می‌رسید به اینکونابولا معروف است. ابداع گوتنبرگ ظرف مدتی حدود ۴۰ سال در عمدهٔ کشورهای اروپایی و در شهرهایی مانند ونیز، فلورانس، پاریس و لیونرواج یافت و چاپخانه‌هایی با این روش به‌وجود آمد. در فاصلهٔ سال‌های ۱۴۶۰ – ۱۴۷۰ چاپخانه‌هایی در آلمان و سایر کشورهای اروپایی پدید آمد. در نیم‌قرن نخست پس از کار گوتنبرگ، حدود چهل‌هزار کتاب به چاپ رسید و شمارگان مجموع آنها از ۱۲ میلیون نسخه فراتر رفت. در پایان قرن پانزدهم در اروپا، بیش از ۲۰۰ چاپخانه در ۶۹ شهر فعالیت مستمر داشت. از جمله چاپخانه‌های مهم آن دوره می‌توان به چاپخانه آنتون کابرگر در شهر نورنبرگ اشاره کرد که تعداد ماشین‌های چاپ آن ۲۴ دستگاه بود و صدها نفر در آن چاپخانه کار می‌کردند. از دیگر خدمات گوتنبرگ می توان به موارد زیر اشاره کرد :

ابداع روش چاپ پیچشی به کمک روغن زیتون که تا سالها در آسیا و اروپا به کار می رفت

توسعه روش بلوکی چاپ که پس از بازگشت مارکو پولو از آسیا ابداع شده بود

توسعه روش ساخت کاغذ به تعداد زیاد که از چین وارد اروپا شده بود

توسعه روشهای ساخت مرکب

توسعه روش منگنه و قالب بندی کتاب که اجازه چاپ کتابهای قطور را می داد

دستگاه چاپ گوتنبرگ، هزینه‌های بسیار زیادی داشت و درنتیجه بیشتر مورد توجه ثروتمندان آن دوران بود .

۳۰۰ سال پس از اختراع دستگاه چاپ گوتنبرگ، یک نمایشنامه‌نویس آلمانی به نام آلوئیس زنه فلدر، چاپ سنگی یا لیتوگرافی را در سال ۱۷۹۶ میلادی اختراع کرد. هر سنگی که متن یا تصویر با این روش روی آن نقش می‌بست، برای چاپ حدود ۷۵۰ نسخه عملکرد مطلوب داشت و پس از آن نقش روی سنگ قابل چاپ نبود .

طراحی و ساخت دستگاه چاپ یکی از مدارک ارزنده خالقیت، ابتکار و تفکر انسانی است. این راهی است که آغازکنندگان هنر چاپ طی کردند که هنوز هم بسیار ارزشمند است و چیزی از اعتبار تاریخی ابداعات جالب آنها کاسته نشده است. تا چندین قرن چاپ و تکثیر به همان صورت ساده و دستی انجام میشد. بدینگونه که کاغذ روی فرمهای مرکبی شده سنگی یا چوبی حکاکی شده، قرار داده میشد و به وسیله مالش و اصطکاک دست روی آنها، دستگاه چاپ صورت میگرفت

سیستم هدایت ماشینی فرم:

در اواسط قرن پانزدهم در یک مقطع زمانی که تعداد زیادی از ماشینهای صنایع دیگر به بازار آمده بودند، اولین سیستم ماشینی هدایت فرم برای چاپ و نمونهبرداری نیز ساخته شد. با وجود اینکه از نظر فنی، ساختمان این سیستم ساده بود ولی حدود ۳۰۰ سال بدون تغییر ساختاری چشمگیری باقی ماند .

ساخت اولین پرس چاپ:

در سال ۱۴۴۰ میالدی اولین پرس چاپ، طبق نقشه یوهاس گوتنبرگ، توسط یک خراط به ام کُنرادزاه اشباخ از اهالی اشتراسبورگ آلمان از چوب ساخته شد، متأسفانه نه از خود پرس و نه حتی از تصاویر پرسهایی که بعداً از روی آن ساخته شد اطالعاتی در دسترس نیست، ولی شواهد نشان میدهد که بایستی گوتنبرگ ترغیب شده باشد پرس دیگری را تحویل بگیرد. این پرس شبیه به پرس کاغذ سازها بود .

حقیقتاً اولین پرس دستگاه چاپ دارای ویژگیها و نکات مهمی بود که بعدها نیز در ماشینهای چاپ برجسته به کار رفت. ویژگیهایی مانند:

پایه و بدنه اصلی ماشین، سیستم بستر یا حامل فرم و سیلندر فشار، البته سیستم مرکبدهی در آن پیشبینی نشده بود.

پرس دستی چوبی

مکانیزم کار:

در این ماشین کلیه کارهای چاپی در دفعات متعددی صورت میگرفت. مرکبدهی به فرم چاپی توسط مشتههای چرمی )تامپون(، قرار دادن کاغذ روی درپوش، استقرار و گونیا نمودن کاغذ، بستن قاب و در آخر نگهداری کاغذ توسط یک قاب (ماسک). این قاب درست به اندازه فرمهای چاپی ساخته میشد. قاب با ماسک (قالب)خود، هنگام بسته شدن صفحه درپوش پرس، کاغذ چاپی را محکم نگاه میداشت تا بتواند روی فرم چاپی قرار گیرد که همزمان از کثیف شدن نیز محفوظ میماند. با عملکرد یک اهرم لنگ، یک تسمه قوی بستر فرم را به زیر صفحه فشار هدایت میکرد. با گرداندن محور پیچ اصلی دستگاه توسط یک اهرم، صفحه کاملا صاف پرس پایین آمده و کاغذ را به فرم چاپی پرس میکرد. پس از اتمام چاپ، این صفحه به همان شیوه کشیده میشد. صفحه حامل فرم به خارج هدایت شده، درپوش و قاب کوچک به صورت لوالیی باز و کاغذ چاپ شده خارج میشد .

کیفیت کار چاپ شده:

چاپ های خوبی که از این پرس به دست میآمد در واقع بیشتر حاصل کار هنرمندان چاپکار بود. روی این پرس ساده چوبی دستی که پرس کاملی هم نبود، هنرمندان چاپکار میتوانستند چاپهایی با کیفیت باال به دست آورند که نهتنها در آن زمان بسیار زیبا بود، بلکه هنوز هم از ارزش زیادی برخوردار است .

روش کار:

تا جایی که میدانیم در آن زمان به منظور ارائه چاپهای با کیفیت باال، دو نفر چاپکار روی اینگونه پرسها کار میکردند. یک نفر به عنوان استاد چاپ، که کاغذ را در محل خود قرار میداده و کاغذ چاپ شده را از دستگاه برمیداشت و احتماالً دسته اهرم را میگرداند، و یک نفر به عنوان استاد مرکبدهی که با مشتههای چرمی ) تامپون ( وظیفه سنگین مرکبدهی یکنواخت به فرم را به عهده داشت .

با وجود محکم و بزرگ بودن پرس، درپوش آن از نظر کار چاپ ضعیف بود. به گونهای که صفحات بزرگ دو برگی را میبایست در دو مرحله چاپ میکردند .

چاپ سیلک اسکرین: این روش چاپی به نامهای دستگاه چاپ توری، به معنی چاپ از روی توری، چاپ شابلونی یا غربالی نیز نامیده میشود. در این شیوه تصویر مورد نظر از روی توری به کاغذ منتقل میشود. از اینرو تصویرگیری از فرم صورت نمیگیرد بلکه انتقال تصویر از توری به کاغذ است. به همین دلیل تصویر روی توری درست به همانگونه که هست به کاغذ منتقل میشود. بنابراین اگر فرم خوانا باشد چاپ هم خوانا خواهد شد .

چاپ غیر مستقیم

در این روش سطح چاپشونده (کاغذ) با فرم چاپ تماس ندارد و مراحل کار بدین ترتیب است که نخست فرم مرکبی میشود، سپس عامل واسطهای، تصاویر مرکبی شده فرم را دریافت میکند و در مرحله پایانی سطح چاپشونده تصاویر را از عامل واسطه دریافت میکند، مانند چاپ تخت (افست)و چاپ بالشتکی (تامپون (

مراحل چاپ غیر مستقیم به شیوه افست را مالحظه میکنید. مطابق این شکل، برای دستگاه چاپ از روی اصل خبر بایستی یک فیلم تهیه شود. این فیلم نگاتیو (منفی)و ناخواناست. از روی این فیلم، یک فیلم پوزتیو که ژلاتین ناخواناست تهیه و روی پلیت (زینک)کپی میشود در چاپ، تصویر زینک به عامل واسطه سیلندر الستیک منتقل میشود. این تصویر ناخواناست. حال سطح چاپشونده )کاغذ( تصویر را از سیلندر الستیک به طور خوانا دریافت میکند

مراحل اجرای چاپ روش غیر مستقیم

روشهای چاپی که در این طبقه بندی جزء چاپ های غیر مستقیم محسوب میشوند عبارتند از

چاپ تخت

چاپ تخت مهمترین روش چاپی در چاپ غیر مستقیم است. در این روش فرم چاپی کاملا صاف به نظر میرسد که به همین دلیل هم، چاپ صاف را چاپ تخت نامیدهاند. در چاپ افست معموالً آب و مرکب با هم به روی فرم زینک میآیند، لذا اساس چاپ افست بر پایه عدم تداخل آب و مرکب است. مهمترین ویژگی چاپ افست وجود عامل واسطهای به نام سیلندر الستیک است. به همین دلیل فرم دستگاه چاپ به صورت خوانا کپی میشود. شیوههای چاپی که جزء چاپ تخت محسوب میشوند عبارتند از:

الف: چاپ افست،

ب: چاپ سنگی (لیتوگرافی)

پ: چاپ نوری. مبنای چاپ افست، چاپ سنگی میباشد .

اصول چاپ تخت را به صورت شماتیک نشان میدهد .

سیستم چاپ سنگی را در حال چاپ نشان میدهد

سیستم چاپ افست با سیلندر الستیک (واسطه) را در حال چاپ نشان میدهد .

سمت چپ: فرم صاف ، کاغذ چاپ شده، سیلندر فشار سمت راست: فرم چاپی، کاغذ چاپ شده